Kto dziedziczy środki na koncie bankowym?

publikacja: 2016-08-03, sekcja: spadki i dziedziczenie

W momencie śmierci posiadacza rachunku bankowego środki pieniężne zgromadzone na nim przez osobę fizyczną wchodzą w skład masy spadkowej i podlegają dziedziczeniu zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego. O środki pozostające na rachunku bankowym mogą ubiegać się spadkobiercy, a także osoby, na rzecz których wydana została tzw. dyspozycja wkładem na wypadek śmierci, potocznie zwana „zapisem bankowym”. W pierwszym rzędzie bank powinien sprawdzić, czy spadkodawca mający rachunek w tym banku nie dokonał właśnie takiej dyspozycji wkładem.

Art. 56 Prawa bankowego stanowi, że posiadacz rachunku oszczędnościowego, rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego lub rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej może polecić pisemnie bankowi dokonanie - po swojej śmierci - wypłaty z rachunku wskazanym przez siebie osobom: małżonkowi, wstępnym, zstępnym lub rodzeństwu określonej kwoty pieniężnej (dyspozycja wkładem na wypadek śmierci). Kwota takiej wypłaty, bez względu na liczbę wydanych dyspozycji, nie może być wyższa niż dwudziestokrotne przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku, ogłaszane przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za ostatni miesiąc przed śmiercią posiadacza rachunku (obecnie ok. 85.010,20 zł). Kwota wypłacona tytułem dyspozycji nie wchodzi do spadku po posiadaczu rachunku. Osoby, którym na podstawie dyspozycji wkładem na wypadek śmierci wypłacono kwoty z naruszeniem limitu są zobowiązane do ich zwrotu spadkobiercom posiadacza. Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci pozwala na to, aby bank wypłacił pieniądze najbliższym krewnym spadkodawcy jeszcze przed zakończeniem postępowania spadkowego.

Jeżeli natomiast spadkodawca, będący właścicielem rachunku bankowego nie ustanowił takiej dyspozycji wkładem, to o wypłatę środków ze wszystkich rachunków bankowych mogą ubiegać się jego spadkobiercy. W przypadku wspólności majątkowej małżeńskiej, połowa majątku pozostałego po zmarłym, w tym pieniądze na rachunku bankowym, należy do małżonka spadkodawcy (jeśli żyje). Oznacza to, że jako spadek będzie w tym przypadku traktowana tylko druga połowa pieniędzy z rachunku i to ona zostanie rozdzielona wśród spadkobierców.

Aby bank mógł dokonać wypłaty środków zgromadzonych na indywidualnym koncie spadkodawcy należy przedstawić w banku dokumenty uprawniające do dziedziczenia – a zatem odpis prawomocnego postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku (z testamentu lub z ustawy) albo wypis zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia, sporządzony przez notariusza. Każdy z tych dokumentów stwierdza, kto jest spadkobiercą i stanowi dla banku jedyny dowód tego, że odziedziczyło się spadek. Wypłata na rzecz każdego ze spadkobierców następuje w proporcji właściwej do nabytego udziału.

W przypadku środków na rachunku wspólnym (np. spadkodawcy i jego małżonka), o ile umowa z bankiem nie stanowi inaczej, każdy ze współposiadaczy rachunku może swobodnie dysponować wszystkimi środkami pieniężnymi zgromadzonymi na rachunku oraz wypowiedzieć umowę ze skutkiem dla pozostałych współposiadaczy. Umowa rachunku wspólnego może zawierać dodatkowe postanowienia na wypadek śmierci jednego ze współposiadaczy rachunku, np. może stanowić, że w takiej sytuacji umowa ulega rozwiązaniu, a środki zostaną wypłacone żyjącemu współposiadaczowi albo że rachunek ulegnie przekształceniu w rachunek indywidualny żyjącego współposiadacza. Niedopuszczalna jest natomiast blokada rachunku wspólnego przez bank w przypadku śmierci jednego z jego posiadaczy, nawet jeśli umowa nie zawiera postanowień co do istnienia rachunku po śmierci jednego z jego posiadaczy.

Należy również pamiętać, że jeżeli za życia spadkodawca udzielił komuś pełnomocnictwa do swojego rachunku, to zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego pełnomocnictwo to wygasa z chwilą śmierci mocodawcy. Oznacza to, że wypłata środków z rachunku przez pełnomocnika dokonana po śmierci posiadacza rachunku, a przed poinformowaniem banku o śmierci jest sprzeczna z prawem i może skutkować roszczeniami odszkodowawczymi banku lub oskarżeniem o dokonanie oszustwa na szkodę banku. W tym temacie należy jeszcze odnotować, że na podstawie art. 55 Prawa bankowego w razie śmierci posiadacza rachunku bank jest zobowiązany wypłacić kwotę wydatkowaną na koszty pogrzebu posiadacza rachunku osobie, która przedstawiła rachunki stwierdzające wysokość poniesionych przez nią kosztów w wysokości nieprzekraczającej kosztów urządzenia pogrzebu zgodnie ze zwyczajami przyjętymi w danym środowisku (m. in. koszty trumny, nagrobka). Nie ma przy tym znaczenia fakt, czy dana osoba wnosząca o zwrot kosztów pogrzebu jest spadkobiercą zmarłego. Kwota wypłacona na tej podstawie nie wchodzi do spadku po posiadaczu rachunku.

-----
Zapraszamy do przeczytania innych artykułów z sekcji spadki i dziedziczenie oraz kontaktu z naszymi prawnikami.
Kancelaria świadczy także porady prawne przez Internet, zapraszamy do wypełnienia bezpłatnego formularza wyceny usługi.