Zadośćuczynienie za doznaną krzywdę dla bezpośrednio poszkodowanego

publikacja: 2015-03-29, sekcja: prawo cywilne

Zadośćuczynienie może zostać przyznane tylko w przypadku poniesienia szkody niemajątkowej. Szkodę niemajątkową definiujemy jako różne rodzaje cierpień fizycznych, jak i psychicznych, których doznał pokrzywdzony. Rekompensata szkody niemajątkowej, która powstała w wyniku zdarzenia powodującego szkodę, np. złamania ręki czy utraty wzroku, następuje w formie zadośćuczynienia, jako szczególnego środka odszkodowania. Zadośćuczynienie jest więc sposobem naprawienia doznanej krzywdy przez osobę, która wyrządziła szkodę. Przez krzywdę należy rozumieć cierpienia psychiczne oraz fizyczne, które powstały w wyniku naruszenia dóbr osobistych wskazanych w konkretnym przepisie. Ten szczególny rodzaj odszkodowania ma na celu złagodzenie cierpień, jednakże nie ma możliwości przywrócenia stanu, jaki istniał przed zdarzeniem. Jest on majątkową formą rekompensaty powstałej szkody w postaci jednorazowego świadczeni. Na podstawie art. 445 ustawy z dnia 24 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny zadośćuczynienie może zostać przyznane poszkodowanemu w trzech sytuacjach:

  1. uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia,
  2. pozbawienie wolności,
  3. skłonienie kogokolwiek (np. dziecka, kobiety) za pomocą podstępu, gwałtu lub nadużycia stosunku zależności do poddania się czynowi nierządnemu.

Przykłady

Zadośćuczynienie za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia, może zostać przyznane np. gdy ktoś jechał samochodem i potrącił jakaś osobę na drodze, co skutkowało tym, że osoba potrącona doznała licznych  obrażeń ciała w postaci złamania nogi, ręki itd. Poszkodowany w takiej sytuacji ma prawo żądać od kierującego wypłaty odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia. Zapłata roszczenia z tego tytułu może zostać również przyznana, jeżeli upadniemy na śliskim nieodśnieżonym chodniku w miejscu ogólna dostępnym i w wyniku tego doznamy urazu głowy lub złamań.

W jakim celu przyznaje się zadośćuczynienie

Warto wskazać, że rekompensata od strony, która zobowiązana jest do naprawienia szkody niemajątkowej ma na celu  złagodzenie i wyrównanie cierpień jakich doznał poszkodowany. Chodzi tutaj głównie o np. zrekompensowanie odczuwalnego bólu przy złamaniu ręki, brak możliwości wykonywania różnych czynności dnia codziennego, brak możliwości samodzielnego funkcjonowania i konieczność korzystania z pomocy osób trzecich, podpadnięcie w depresję itd.

Zadośćuczynienie pełni funkcje kompensacyjną. Oznacza to, iż przyznana przez sąd suma pieniężna ma stanowić ekwiwalent poniesionej szkody niemajątkowej w postaci cierpień fizycznych, jak i psychicznych, a także utraty radości z życia. W wyniku przyznania tego roszczenia przywrócona zostaje równowaga naruszona przez zdarzenie powodujące szkodę, tj. czyn niedozwolony.

Zgodnie z w/w przepisem roszczenie przysługuje osobie bezpośrednio poszkodowanej, a więc uprawnioną do żądania zadośćuczynienia jest wyłącznie osoba fizyczna, która w wyniku uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia doznała cierpień fizycznych oraz psychicznych.

Do cierpień psychicznych zaliczyć można negatywne uczucia, które poszkodowany przeżywa w związku z uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia, jak również z ich następstwami np. oszpecenie, wykluczenie ze społeczeństwa.

Zadośćuczynienie ma na celu rekompensatę wszystkich cierpień, dlatego obejmuje ono cierpienia obecne oraz te, które mogą powstać w przyszłości. Warto również zwrócić uwagę na to, że zadośćuczynienie powinno obejmować całość cierpień fizycznych i psychicznych, w związku z czym może zostać zasądzone wyłącznie w formie jednorazowego świadczenia. Wskazać należy, iż zadośćuczynienie to nie kara, ale forma naprawienia krzywdy.

Kiedy sąd może odmówić przyznania zadośćuczynienia

Przyznanie zadośćuczynienia jest fakultatywne. Oznacza to, że nie należy się ono poszkodowanemu w każdym wypadku. Przyznanie tego roszczenia zależy od oceny sądu, która opiera się na całokształcie okoliczności sprawy. Charakter fakultatywny tego roszczenia odnosi się nie tylko do możliwości jego przyznania, ale również do wysokości zadośćuczynienia. Przyjmuje się, że nawet jeżeli zostanie wykazana doznana krzywda, sąd nie jest zobligowany do zasądzenia roszczenia. Odmowa przyznania odszkodowania musi zostać umotywowana i oparta na obiektywnych przesłankach, bowiem fakultatywność przyznania tego roszczenia, nie oznacza dowolności.

Sąd może nie przyznać zadośćuczynienia w przypadku znikomej szkody niemajątkowej, np. gdy uszkodzenie ciała jest niewielkie, wina sprawcy czynu niedozwolonego nie jest znaczna, a odczucie krzywdy przez osobę poszkodowaną jest znikome.

Jak dochodzić roszczeń ?

Aby dochodzić zapłaty sumy pieniężnej tytułem rekompensaty, należy wezwać do zapłaty odpowiedniej kwoty tytułem zadośćuczynienia, osobę / organ który naszym zdaniem odpowiedzialny jest za powstanie szkody. W przypadku odmowy wypłaty roszczenia można złożyć do sądu pozew o zapłatę. Trzeba wskazać w nim m.in. właściwy sąd, strony postępowania, kwotę jaką chcemy uzyskać od pozwanego, opisujemy stan faktyczny, załączamy odpowiednie dowody celem wykazania, że do zdarzenia powodującego szkodę doszło w przedstawionych przez nas okolicznościach.

-----
Zapraszamy do przeczytania innych artykułów z sekcji prawo cywilne oraz kontaktu z naszymi prawnikami.
Kancelaria świadczy także porady prawne przez Internet, zapraszamy do wypełnienia bezpłatnego formularza wyceny usługi.