Jak uzyskać zwolnienie od kosztów w sprawie karnej?
publikacja: 2014-09-22, sekcja: prawo karneZgodnie z przepisami Kodeksu postępowania karnego Sąd zwalnia osobę w całości lub w części od wyłożenia kosztów podlegających uiszczeniu przy wnoszeniu pisma procesowego, jeżeli wykazała ona, że ze względu na jej sytuację rodzinną, majątkową i wysokość dochodów wyłożenie ich byłoby zbyt uciążliwe. W doktrynie tę instytucję nazywa się często wstępnym zwolnieniem od kosztów. Oczywiście na wnioskodawcy spoczywa obowiązek udowodnienia, że faktycznie nie może uiścić danych kosztów. Sąd Najwyższy wskazuje jednak, że wymóg "wykazania, że wyłożenie kosztów byłoby zbyt uciążliwe" nie oznacza, że wykazanie nastąpić musi z chwilą złożenia wniosku, i to pod rygorem nieuwzględnienia wniosku. Kiedy bowiem uzasadnione jest na podstawie treści wniosku przekonanie, że opisane w nim okoliczności stanowiłyby podstawę zwolnienia od kosztów, gdyby zostały wykazane, to nieodzowne staje się wezwanie wnioskodawcy do przedstawienia odpowiednich dokumentów. Wezwanie takie w niczym nie narusza przecież reguły spoczywania ciężaru dowodowego na ubiegającym się o zwolnienie (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 marca 2000 r., sygn.. akt III KZ 168/99). Wskazując przesłanki zwolnienia od opłaty znaczenie zasadnicze ma ustalenie definicji pojęcia „zbyt uciążliwe”. Również w tym zakresie na przeciw wychodzą przedstawiciele judykatury wyjaśniając, że strona nie jest zobowiązana do wyzbywania się takich trwałych składników swego majątku, jak np. mieszkanie, budynek stanowiący miejsce zamieszkania strony, niezbędne wyposażenie mieszkania, aby uiścić stosowne koszty. Podobne reguły winny obowiązywać przy ocenie możliwości majątkowych stron w postępowaniu karnym, w aspekcie ich zwolnienia od kosztów sądowych, w tym i od opłaty od kasacji (sygnatura akt V KZ 15/96).
Sąd może również zwolnić oskarżonego lub oskarżyciela posiłkowego od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych, jeżeli istnieją podstawy do uznania, że uiszczenie ich byłoby dla nich zbyt uciążliwe ze względu na sytuację rodzinną, majątkową i wysokość dochodów, jak również wtedy, gdy przemawiają za tym względy słuszności (art. 624 k.p.k.). W orzecznictwie można się spotkać ze stanowiskiem, że stosując metodę rozliczenia kosztów według zasady słuszności nie wystarczy automatycznie podzielić kwotę na części odpowiadające liczbie skazanych w sprawie ale należy uzasadnić zarówno dlaczego dany skazany musi ponieść konkretne koszty, jak i dlaczego w ustalonej wysokości (postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 30 lipca 2002 r, sygn. akt II AKz 425/02).
W orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie sąd określa, kto, w jakiej części i zakresie ponosi koszty procesu. Jeżeli w orzeczeniu nie zamieszczono rozstrzygnięcia o kosztach, jak również gdy zachodzi konieczność dodatkowego ustalenia ich wysokości lub rozstrzygnięcia o kosztach postępowania wykonawczego, orzeczenie w tym przedmiocie wydaje odpowiednio sąd pierwszej instancji lub sąd odwoławczy.
Na orzeczenie w przedmiocie kosztów stronie służy zażalenie, jeżeli nie wniesiono apelacji. W razie wniesienia apelacji i zażalenia - zażalenie rozpoznaje sąd odwoławczy łącznie z apelacją.
-----
Zapraszamy do przeczytania innych artykułów z sekcji prawo karne oraz kontaktu z naszymi prawnikami.
Kancelaria świadczy także porady prawne przez Internet, zapraszamy do wypełnienia bezpłatnego formularza wyceny usługi.
