Zmiany w Kodeksie Karnym w 2015 r.

publikacja: 2015-03-19, sekcja: prawo karne

W dniu 12 marca 2015 r. prezydent podpisał ustawę z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw. W informacji podanej przez Kancelarię Prezydenta możemy przeczytać, że jest najobszerniejsza zmiana ze wszystkich 60 zmian, które miały miejsce od wejścia w życie Kodeksu Karnego z 1997 r.

Priorytetem i głównym celem było doprowadzenie do zmniejszenia ilości orzekania kar pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, a co za tym idzie, zmniejszenie liczby skazanych przebywających w więzieniach. Ma to nastąpić poprzez modyfikację zasad wymierzania kar. Należy w tym miejscu wskazać, że ok. połowa osób osadzonych w więzieniach to osoby, które przebywają tam w związku z zarządzeniem wykonania zawieszonej kary. Chodzi tutaj o wykonanie kary pozbawienia wolności, która została w wyroku warunkowo zawieszona. Ponadto, warto wskazać, iż na dzień dzisiejszy tylko wobec 33 % ukaranych sprawców orzeczono karę ograniczenia wolności albo samoistną karę grzywny. Znaczna część wydanych wyroków to wyroki, w których orzeczono karę pozbawienia wolności - z warunkowym zawieszeniem jej wykonania lub jako karę bezwzględną.

Przepisy tej ustawy przyjmują, iż sąd może warunkowo zawiesić wykonanie kary pozbawienia wolności orzeczonej w wymiarze nieprzekraczającym roku, jeżeli sprawca w czasie popełnienia przestępstwa nie był skazany na karę pozbawienia wolności i jest to wystarczające dla osiągnięcia wobec niego celów kary, a w szczególności zapobieżenia powrotowi do przestępstwa. Poprzedni zapis dotyczący warunkowego zawieszenia kary wskazywał, że karę można orzec w „zawiasach”, jeżeli orzeczona kara pozbawienia wolności nie przekracza 2 lata. W związku z tą zmianą wiele przestępstw, nie będzie objętych możliwością warunkowego jej zawieszenia.

Ustawa wprowadza bardzo istotną zmianę w zakresie orzekania kar, mianowicie zgodnie z nowelizacją artykuł 58 Kodeksu karnego otrzymuje następujące brzmienie „ Jeżeli ustawa przewiduje możliwość wyboru rodzaju kary, a przestępstwo jest zagrożone karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 5 lat, sąd orzeka karę pozbawienia wolności tylko wtedy, gdy inna kara lub środek karny nie może spełnić celów kary.” Co więcej jeżeli ustawa będzie przewidywała zagrożenie karą pozbawienia wolności do lat 8 – sąd może zamiast tej kary orzec grzywnę lub ograniczenie wolności. Ograniczenie wolności w znowelizowanej ustawie, będzie mogło trwać co do zasady nawet 2 lata. Przed nowelizacją okres ten maksymalnie wynosił 12 miesięcy.

Ponadto, w nowelizacji Kodeksu Karnego wprowadzono środki zabezpieczające w postaci: elektronicznej kontroli miejsca pobytu, terapii, terapii uzależnień, pobytu w zakładzie psychiatrycznym. Wymienione środki zabezpieczające będzie można orzec, aby zapobiec ponownemu popełnienia przestępstwa przez sprawcę czyny zabronionego o znacznej społecznej szkodliwości. Środki zabezpieczające można orzec wobec sprawcy:

co do którego umorzono postępowanie o czyn zabroniony popełniony w stanie niepoczytalności,
w razie skazania za przestępstwo popełnione w stanie ograniczonej poczytalności,
w razie skazania za określone przestępstwa, np. zabójstwa popełnionego w związku z zaburzeniem preferencji seksualnych,
w razie skazania na karę pozbawienia wolności bez warunkowego jej zawieszenia za umyślne przestępstwo określone w rozdziale XIX, XXIII, XXV lub XXVI, popełnione w związku z zaburzeniem osobowości o takim charakterze lub nasileniu, że zachodzi co najmniej wysokie prawdopodobieństwo popełnienia czynu zabronionego z użyciem przemocy lub groźbą jej użycia,
w razie skazania za przestępstwo popełnione w związku z uzależnieniem od alkoholu, środka odurzającego lub innego podobnie działającego środka.

Należy zaakcentować, iż zgodnie z ustawą środek zabezpieczający w postaci umieszczenia sprawcy w zakładzie psychiatrycznym będzie można orzec tylko gdy ustawa tak stanowi.

Co więcej zgodnie z w/w ustawą traci moc ustawa z dnia 7 września 2007 r. o wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego. W związku z tym w Kodeksie Karnym Wykonawczym dodano nowy rozdział VIIa „System dozoru elektronicznego”. Kwestie dotyczące systemu dozoru elektronicznego, wcześniej uregulowane w osobnej ustawie, teraz włączone zostały do Kodeksu Karnego Wykonawczego. Elektroniczna kontrola miejsca pobytu będzie mogła być zastosowana jako:

Sposób wykonania zakazu zbliżania się do określonych osób,
Jedna z form kary ograniczenia wolności,
Jako jeden ze środków zabezpieczających.

Przepisy przejściowe wskazują, że w stosunku do osób które zostały prawomocnie skazane na karę pozbawienia wolności i spełniają warunki z ustawy 7 września 2007 r. o wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego, stosuje się przepisy dotychczasowe.

Zgodnie z nowelizacją ustawa wchodzi w życie z dniem 1 lipca 2015 r. ( czyli razem z nowelizacją Kodeksu Postępowania Karnego) z pewnymi nielicznymi wyjątkami.

-----
Zapraszamy do przeczytania innych artykułów z sekcji prawo karne oraz kontaktu z naszymi prawnikami.
Kancelaria świadczy także porady prawne przez Internet, zapraszamy do wypełnienia bezpłatnego formularza wyceny usługi.