Co się dzieje ze spadkiem nieobjętym?

publikacja: 2014-09-30, sekcja: spadki i dziedziczenie

Zgodnie z poglądem wyrażonym przez przedstawicieli judykatury, spadek uważa się za nie objęty, jeżeli spadkobierca lub spadkobiercy nie objęli spadku faktycznie w przechowanie, zarząd lub użytkowanie (orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 5 kwietnia 1956 r., sygn.. akt III CR 566/56). Wówczas to sąd czuwa nad całością spadku, a w razie potrzeby ustanawia kuratora spadku (art. 666 k.p.c.).

Czynności są podejmowane przez sąd do czasu objęcia spadku przez spadkobiercę. Jeśli do spadku zostało powołanych kilku spadkobierców, wystarczające jest objęcie spadku przez jednego z nich. W doktrynie można spotkać się ze stanowiskiem,  iż w razie objęcia spadku przez któregokolwiek bądź wszystkich spadkobierców, nie ustanawia się kuratora spadku. Jednakże uwzględniając przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, możliwe jest również ustanowienie przez sąd kuratora dla osoby nieobecnej. Sąd może podjąć takie działanie dla ochrony praw osoby, która z powodu nieobecności nie może prowadzić swoich spraw, a nie ma pełnomocnika bądź nie może on wykonywać swoich czynności albo gdy wykonuje je nienależycie. W takim przypadku głównym zadaniem ustanowionego kuratora jest ustalenie miejsca pobytu osoby nieobecnej i zawiadomienie jej o stanie toczącej się sprawy (art. 184 k.r.o.).

Ustawodawca co prawda nie sprecyzował jaki sąd podejmuje ww. czynności jednakże zdaniem doktryny logicznym jest, iż chodzi o sąd spadku w rozumieniu przepisu art. 628 k.p.c. tj. sąd ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy, a jeżeli jego miejsca zamieszkania w Polsce nie da się ustalić, sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część (sąd spadku). W braku powyższych podstaw sądem spadku jest sąd rejonowy dla m.st. Warszawy. Wszelkie czynności sąd spadku podejmuje z urzędu, wydając odpowiednie orzeczenia, od których strona może się odwołać. Należy mieć jednak na względzie, że w sprawach dotyczących zarządu spadku nie objętego kasacja nie przysługuje, co jednoznacznie wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 14 grudnia 1998 r. (sygn. akt III CZ 159/98). Sąd spadku może nawet nakazać sprzedaż należących do spadku rzeczy ruchomych, które są narażone na zepsucie albo których przechowanie pociąga            za sobą nadmierne koszty. Sprzedaż nastąpi w sposób przewidziany dla sprzedaży ruchomości w toku egzekucji, chyba że sąd określi inny sposób sprzedaży.

Ustanowiony kurator spadku powinien przede wszystkim starać się o wyjaśnienie, kto jest spadkobiercą            i zawiadomić spadkobierców o otwarciu spadku. Ponadto zarządza on majątkiem spadkowym pod nadzorem sądu spadku. Do sprawowania zarządu stosuje się odpowiednio przepisy o zarządzie w toku egzekucji z nieruchomości. W ocenie Sądu Najwyższego wyrażonej w wyroku z dnia 25 listopada 2010 r. czynności kuratora spadku nie ograniczają się do zwykłego zarządu majątkiem spadkowym. Istota tego zarządu wymaga dokonywania wszelkich czynności niezbędnych do zapewnienia prawidłowej gospodarki tym majątkiem. Uprawnienie kuratora spadku rozciąga się na wszelkie czynności wiążące się z zarządem majątkiem spadkowym, także nieruchomością spadkową (sygn. akt III CSK 36/10).

-----
Zapraszamy do przeczytania innych artykułów z sekcji spadki i dziedziczenie oraz kontaktu z naszymi prawnikami.
Kancelaria świadczy także porady prawne przez Internet, zapraszamy do wypełnienia bezpłatnego formularza wyceny usługi.