Odwołanie darowizny w pytaniach i odpowiedziach

publikacja: 2013-10-03, sekcja: spadki i dziedziczenie

Zgodnie z kodeksem cywilnym, przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Instytucja ta bardzo często występuje w polskim prawie. Rzadziej - ale jednak- zdarza się, że darczyńca wskutek zaistniałych okoliczności, chce odwołać darowiznę.
Przepisy stwarzają również taką możliwość.

Kiedy można odwołać darowiznę?
Darczyńca ma prawo skorzystać z takiej możliwości, gdy jego sytuacja majątkowa dramatycznie się pogorszy, a także w razie rażącej niewdzięczności obdarowanego.

Czy trzeba zachować szczególną formę w przypadku odwołania darowizny?
Odwołanie darowizny wymaga zachowania formy pisemnej - następuje przez oświadczenie darczyńcy złożone obdarowanemu na piśmie.

Czy zawsze można odwołać darowiznę?
Przepisy kodeksu cywilnego, dopuszczają dwa przypadki, kiedy można odwołać darowiznę:

  1. zły stan majątkowy - jeśli uległ on takiej zmianie, że wykonanie darowizny spowoduje uszczerbek dla własnego utrzymania darczyńcy albo ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych; wówczas darowizna może być odwołania po zawarciu umowy darowizny (ale przed jej wykonaniem!);
  2. rażąca niewdzięczność obdarowanego - jeśli obdarowany dopuścił się względem darczyńcy rażącej niewdzięczności ( np. córka zaczęła zaniedbywać ojca i nie udzielała mu pomocy podczas choroby, a ponadto biernie przyglądała się stosowaniu przez jej męża przemocy wobec schorowanego staruszka); wówczas umowa darowizny może zostać odwołana nawet jeśli została już wykonana.

Czy odwołanie ogranicza termin?
Tak, darowizna nie może być odwołana po upływie roku od dnia, w którym uprawniony do odwołania dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego.

Czy istnieją jakieś inne ograniczenia w kwestii odwołania darowizny?
Darowizna nie może być odwołana z powodu rażącej niewdzięczności obdarowanego, jeśli darczyńca obdarowanemu przebaczył.

Czy przebaczenie musi być na piśmie?
Co do zasady przepisy kodeksu, nie wymagają zachowania szczególnej formy w tym przypadku, jednak ponieważ ciężar dowodu zawsze spoczywa na powodzie, warto udokumentować ( np. oświadczenie na piśmie, zeznania świadków), że takie zdarzenie miało miejsce.

Czy w przypadku odwołania darowizny już wykonanej, obdarowany ma obowiązek zwrócić darowiznę?
W takiej sytuacji stosuje się przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu, dlatego też, obdarowany powinien liczyć się z obowiązkiem zwrotu przedmiotu odwołanej darowizny.

Czy spadkobierca darczyńcy może odwołać darowiznę?
Jest to możliwe tylko wtedy, gdy darczyńca w chwili śmierci był uprawniony do odwołania ( z racji rażącej niewdzięczności obdarowanego) albo gdy obdarowany umyślnie pozbawił go życia lub umyślnie wywołał rozstrój zdrowia, którego skutkiem była śmierć darczyńcy.

-----
Zapraszamy do przeczytania innych artykułów z sekcji spadki i dziedziczenie oraz kontaktu z naszymi prawnikami.
Kancelaria świadczy także porady prawne przez Internet, zapraszamy do wypełnienia bezpłatnego formularza wyceny usługi.