Zawieranie umów drogą elektroniczną w pytaniach i odpowiedziach

publikacja: 2013-04-21, sekcja: prawo cywilne

W dzisiejszym świecie wyznacznikiem postępu stał się nieograniczony dostęp do Internetu. Praktycznie nie ma już sprawy, której nie dałoby się "załatwić" za pośrednictwem sieci. W związku z tym rośnie liczba umów zawieranych drogą elektroniczną.

Do umów zawieranych drogą elektroniczną należą wszelkiego rodzaju transakcje na allegro, elektroniczne formularze, zakupy, e-księgarnie czy też serwisy świadczące usługi informacyjne. Regulacje dotyczące ich zawierania znajdują się nie tylko w polskich aktach normatywnych, ale też aktach międzynarodowych. Informacje o umowach zawieranych drogą elektroniczną znajdziemy m.in. w: rozporządzeniu Nr 593/2008/WE z dnia 17 czerwca 2008 r. w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych (Rzym I), konwencja o prawie właściwym dla zobowiązań umownych, otwartej do podpisu w Rzymie dnia 19 czerwca 1980 roku (Official Journal C 169, 08/07/2005 P. 0010 - 0022), dyrektywie Nr 2000/31/WE z dnia 8 czerwca 2000 r. w sprawie niektórych aspektów prawnych usług społeczeństwa informacyjnego, w szczególności handlu elektronicznego w ramach rynku wewnętrznego (dyrektywa o handlu elektronicznym), dyrektywie Nr 97/7/WE z dnia 20 maja 1997 r. dotycząca ochrony konsumentów w umowach zawieranych na odległość, a w prawie polskim w: ustawie z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny, ustawie z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną, czy też ustawie z dnia 12 listopada 1965 r. Prawo prywatne międzynarodowe (Dz.U. z 1965 r. Nr 46, poz. 290 z późn. zm.). Jednak dla osób niezajmujących się na co dzień prawem przebrnięcie przez tak dużą liczbę aktów prawnych jest bardzo trudne. Co przede wszystkim należy zatem o nich wiedzieć?

Najważniejsze, czyli forma umowy

Zgodnie z art. 60 K.c., z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej (oświadczenie woli). Oświadczenie elektroniczne jest równoważne z formą pisemną zwykłą, jeśli opatrzone zostanie bezpiecznym podpisem elektronicznym, weryfikowanym przy pomocy ważnego, kwalifikowanego certyfikatu (art. 78 § 2 K.c.).

Czym jest podpis elektroniczny?

Podpis elektroniczny to "dane w postaci elektronicznej, które wraz z innymi danymi, do których zostały dołączone lub z którymi są logicznie powiązane, służą do identyfikacji osoby składającej podpis". Podpis ten musi być bezpieczny oraz weryfikowalny, tzn. można dokonać czynności, które umożliwiają zidentyfikowanie osoby składającej podpis elektroniczny, pozwalają stwierdzić, że podpis został złożony za pomocą danych służących do składania podpisu elektronicznego przyporządkowanych do tej osoby i pozwalają stwierdzić, że dane opatrzone tym podpisem nie uległy zmianie po złożeniu podpisu elektronicznego. Weryfikacja ta dokonywana jest z użyciem ważnego certyfikatu, tj. elektronicznego zaświadczenia, za pomocą którego dane służące do weryfikacji podpisu elektronicznego są przyporządkowywane do osoby składającej podpis elektroniczny i które umożliwiają identyfikację tej osoby. Certyfikat ten musi być kwalifikowany, tj. spełniać warunki określone w ustawie, wydany musi być przez kwalifikowany podmiot świadczący usługi certyfikacyjne. Wszystkie te warunki muszą być łącznie spełnione, aby elektroniczne oświadczenie spełniało wymóg formy pisemnej.

Umowy, których NIE można zawrzeć drogą elektroniczną

Warto jednak wiedzieć, że pewnych czynności, dla których ustawa wymaga formy pisemnej, nie można dokonać w formie elektronicznej. Są to sytuacje, gdy ustawa obliguje do złożenia własnoręcznego podpisu (podpis elektroniczny takim nie jest). Nie sporządzimy więc póki co elektronicznego testamentu (art. 949 § 1 K.c.), weksla czy czeku.

Co z datą pewną?

Obecnie podpis elektroniczny pozwala nie tylko na zachowanie formy pisemnej, ale i daty pewnej. Określa się to jako tzw. znakowanie czasem - usługa polegająca na dołączaniu do danych w postaci elektronicznej, logicznie powiązanych z danymi opatrzonymi podpisem lub poświadczeniem elektronicznym, oznaczenia czasu w chwili wykonania tej usługi oraz poświadczenia elektronicznego tak powstałych danych przez podmiot świadczący tę usługę. Domniemywa się wówczas, że podpis elektroniczny znakowany czasem został złożony nie później niż w chwili dokonywania znakowania.

-----
Zapraszamy do przeczytania innych artykułów z sekcji prawo cywilne oraz kontaktu z naszymi prawnikami.
Kancelaria świadczy także porady prawne przez Internet, zapraszamy do wypełnienia bezpłatnego formularza wyceny usługi.